Uwarunkowania zewnętrzne polskiej władzy w Gdańsku

Podział Europy, w tym również kształt terytorialny państwa polskiego, były następstwem sytuacji, jaka wytworzyła się pod koniec II wojny światowej. Ostateczne decyzje zapadły na konferencjach międzynarodowych, w których pierwszoplanową rolę odgrywały: Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Wielka Brytania i Związek Radziecki.  Zdawano sobie wówczas sprawę, że kształt terytorialny, ustrój społeczno-polityczny państw Wschodu i Zachodu  kształtować się będą w zależności od rozmieszczenia wojsk okupacyjnych mocarstw zwycięskich. Ziemie polskie wyzwalały wojska radzieckie i okoliczność tę wykorzystywał w polityce dla własnych celów  Związek Radziecki.

Kształt terytorialny państwa polskiego został ustalony na spotkaniach Wielkiej Trójki. W kwestii polskiej granicy zachodniej i północnej Związek Radziecki wspólnie z polskimi komunistami stali na stanowisku ustalenia jej na Odrze i Nysie Łużyckiej, przyłączenia do Polski przedwojennego terytorium Wolnego Miasta Gdańska i Prus Wschodnich, licząc przy tym na poparcie społeczeństwa polskiego dla nowo utworzonych władz. Na odbywającej się w dniach 5-11 lutego 1945 roku konferencji w Jałcie Stalin nie przeforsował swego stanowiska w sprawie zachodniej granicy Polski. Przystąpił jednak do tworzenia faktów dokonanych. Natychmiast po zakończeniu konferencji na Krymie 14 lutego 1945 roku, w Moskwie, ustalił z delegacją polskiego Rządu Tymczasowego, na czele której stał Bolesław Bierut i Edward Osóbka-Morawski, zasady stosunków między radzieckimi władzami wojskowymi a polską administracją, tworzoną na mających przypaść Polsce terenach Rzeszy Niemieckiej. Postanowiono, że na obszarach po Odrę i Nysę Łużycką nie będzie tworzona radziecka tymczasowa administracja wojskowa, a zarząd tego terenu przejmie  Rząd Tymczasowy. Dokument ten dotyczył także traktowania majątku niemieckiego. Zezwalał on na demontaż i wywóz przez wojsko radzieckie nie tylko majątku z ziem zachodnich Polski, ale także urządzeń i gotowej produkcji zakładów przemysłowych w jej dawnych granicach, o ile należały one do Niemców lub były przez nich rozbudowywane w czasie wojny. Usankcjonowano w ten sposób grabież majątku z Polski[1].

Ostatecznie granice zachodnie i północne  państwa polskiego ustalono 2 sierpnia 1945 roku na konferencji w Poczdamie. Decyzje te były wynikiem, jak się wydawało, kompromisu między mocarstwami zachodnimi a Związkiem Radzieckim w kwestii ustroju i terytorium Polski. Odpowiednia uchwała stwierdzała: „Trzej szefowie rządów zgadzają się, że do chwili ostatecznego wyznaczenia zachodniej granicy Polski, dawne obszary niemieckie na wschód od linii biegnącej do Morza Bałtyckiego bezpośrednio na zachód od Świnoujścia i stąd wzdłuż Odry do miejsca, gdzie wpada zachodnia Nysa i wzdłuż zachodniej Nysy do granicy czechosłowackiej, włączając w to część Prus Wschodnich, nie pozostającą pod zarządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich zgodnie z porozumieniem osiągniętym na tej konferencji - i łącznie z obszarem dawnego Wolnego Miasta Gdańska - pozostaną pod zarządem państwa polskiego i dla tych celów nie będą traktowane jako część radzieckiej strefy okupacyjnej w Niemczech”[2]. W ten sposób radziecka polityka faktów dokonanych święciła swój triumf i na wyzwalanych przez Armię Czerwoną terenach zachodnich i północnych Polski władze państwa polskiego wprowadzały swoją administrację.

Przejęcie tych ziem było realizowane planowo. Na zajmowanych przez Armię Czerwoną terenach władzę przejmowały radzieckie komendantury wojenne, które stopniowo przekazywały swoje uprawnienia administracji polskiej.

Na ziemiach wchodzących w skład państwa polskiego do 1 września 1939 roku działalność komendantur wojennych była krótkotrwała. Zupełnie inaczej przedstawiała się sytuacja na ziemiach poniemieckich. Z uwagi na inną sytuację prawną tych ziem, a także wobec braku ludności polskiej, władzę przez dłuższy czas sprawowały radzieckie komendantury wojenne. Komendanci wojenni mieli wyłączną władzę na tych terenach do czasu zawarcia porozumienia między rządem ZSRR i Tymczasowym Rządem Polskim o organizowaniu administracji polskiej na ziemiach zachodnich i północnych, które zgodnie z porozumieniami międzynarodowymi miały wejść w skład państwa polskiego.

  Komendantury tworzono utrzymując w zasadzie niemiecką strukturę podziału administracyjnego. Powstawały przede wszystkim w miastach i ośrodkach mających znaczenie strategiczne a także w innych, większych skupiskach ludności cywilnej. Po przejęciu władzy przez Polaków następowały zmiany w podziałach administracyjnych danego terenu[3].

  Przy Prezydium Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego 22 grudnia 1944 roku powołano Biuro Ziem Zachodnich, a następnie 14 marca 1945 roku rząd podjął uchwałę o organizacji administracji polskiej na ziemiach zachodnich i północnych. Od tego czasu komendanci wojenni stopniowo przekazywali władzę cywilną tworzącym się organom administracji polskiej.

 Wtedy też dokonano podziału ziem odzyskanych na cztery okręgi: Śląsk Opolski, Dolny Śląsk, Pomorze Zachodnie i Mazury (zmieniono niebawem na Okręg Mazursko-Warmiński). Pełnomocnikami mianowano odpowiednio Aleksandra Zawadzkiego, Stanisława Piaskowskiego, Aleksandra Kaczochę-Józefskiego (od 11 IV 1945r. Leonarda Borkowicza) i Jerzego Sztachelskiego (od 30 III 1945r. Jakuba Prawina)[4]. Powołanie Biura Ziem Zachodnich poprzedziło reaktywowanie 13 listopada 1944 roku w Lublinie Polskiego Związku Zachodniego [5].

Inaczej potraktowano tereny byłego Wolnego Miasta Gdańska. Włączono je mianowicie do nowo powstałego 30 marca 1945 r. województwa gdańskiego. W rezultacie województwo to obejmowało obszary wchodzące dotąd w skład różnych organizmów administracyjno-państwowych. Było to: terytorium byłego Wolnego Miasta Gdańska, z którego utworzono powiat gdański z wydzielonymi miastami Gdańsk i Sopot, zachodnie powiaty byłej prowincji Prusy Wschodnie (elbląski, malborski, sztumski, kwidzyński, miasto Elbląg), powiat lęborski, który ostał się po reformie administracyjnej z 23 maja 1946 roku z wcześniej przyłączonych powiatów prowincji Pomorze [6] oraz powiaty przedwojennego województwa pomorskiego (morski, kartuski, kościerski, starogardzki i tczewski).

Utworzenie województwa gdańskiego i wprowadzenie na obszarze byłego Wolnego Miasta Gdańska przepisów polskiego ustawodawstwa o parę miesięcy wyprzedziło decyzje wielkich mocarstw na konferencji poczdamskiej. Było to podyktowane polityką mającą na celu stworzenie faktów dokonanych. Strona polska motywowała swoje posunięcia niedotrzymaniem zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego po tym, jak we wrześniu 1939 roku Wolne Miasto Gdańsk zostało włączone do Rzeszy Niemieckiej wbrew zapisom traktatu wersalskiego z 1919 r [7].

Jednostronne decyzje o przejmowaniu ziem zachodnich i północnych przez polskie władze administracyjne, spowodowały protesty USA i Wielkiej Brytanii. Miały one charakter formalny. Departament Stanu USA 11 maja 1945 roku wystosował memorandum, w którym wyraził zaniepokojenie przejmowaniem przez władze polskie zarządu na terytorium Wolnego Miasta Gdańska oraz na obszarach należących przed 1937 rokiem do Rzeszy Niemieckiej. Władze amerykańskie do czasu ustaleń międzynarodowych traktowały te tereny jako okupowane przez Związek Radziecki [8].

Proces przekształcania centrum kierowniczego zarządzania ziemiami zachodnimi i północnymi Polski rozpoczęto 11 kwietnia 1945 roku tworząc Urząd Pełnomocnika Generalnego dla Ziem Odzyskanych, którym kierował Edward Ochab. Do urzędu tego włączono Biuro Ziem Zachodnich Delegatury Rządu na Kraj.  Zakończono zaś powołaniem 13 listopada 1945 roku Ministerstwa Ziem Odzyskanych, które uzyskało rangę wyższą niż inne ministerstwa, przez powołanie na szefa resortu ówczesnego wicepremiera Władysława Gomułkę. Wiceministrami zostali były kierownik Biura Ziem Zachodnich Delegatury Rządu Władysław Czajkowski i Jan Wasilewski.

Warto zwrócić uwagę na zmianę nazewnictwa ziem przyłączonych do Polski. Określano je odtąd jako Ziemie Odzyskane, sugerując niepodważalne historyczne  prawa Polski do tych terenów. Dekret z 18 listopada 1945 roku precyzował pojęcie „Ziemie Odzyskane”. Obejmowały one „obszary na zachodzie i północy od granic Państwa Polskiego z 1939 r., z wyjątkiem obszaru byłego Wolnego Miasta Gdańska  włączonego do województwa gdańskiego na podstawie dekretu z  30 III 1945 roku”[9].

Ministerstwo Ziem Odzyskanych skupiło w swojej gestii całokształt spraw związanych z tymi terenami. Na mocy wspomnianego dekretu na ziemiach nowych obowiązywać miało prawo polskie. Podjęto także prace  mające na celu stworzenie aparatu władzy państwowej, jaki istniał na ziemiach dawnych. Nie tyle chodziło o organa władzy rządowej, bo tę reprezentowali pełnomocnicy rządu, lecz o samorząd terytorialny i przede wszystkim rady narodowe.

Tymczasowe rady narodowe na ziemiach zachodnich i północnych zakładano na podstawie uchwały Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 18 września 1945 roku. We wszystkich powiatach przyjęto zasadę, aby w skład rad narodowych weszli przedstawiciele działających na danym terenie partii politycznych, organizacji społecznych i zawodowych oraz niezrzeszeni[10].

Tworzenie struktur administracyjnych

Bezpośrednio po wyzwoleniu władze polskie przystąpiły do organizowania administracji państwowej na terytorium województwa gdańskiego. Podobnie jak i na innych terenach, zadania te wykonywały grupy operacyjne podporządkowane okręgowym i obwodowym pełnomocnikom rządu. W Gdańsku funkcję okręgowego pełnomocnika pełnił wojewoda[11].

Tworzone grupy operacyjne na ziemiach zachodnich i północnych nie mogły bazować na miejscowej inteligencji polskiej, ponieważ została ona zlikwidowana w wyniku eksterminacyjnej polityki niemieckiej w czasie wojny. Stąd też, grupy operacyjne tworzono spośród ludzi pochodzących przeważnie z Polski centralnej i wysyłano je w ślad za przesuwającym się frontem niemiecko-

-radzieckim. Brak kadr powodował, że część z tych ludzi szukała jedynie okazji do wzbogacenia się i wygodnego urządzenia się w nowych warunkach. Niezrealizowane oczekiwania były powodem wyjazdu z Wybrzeża. Spotykało się to z ostrą krytyką kierownictwa partyjnego. Janina Kowalska, stojąca na czele grupy operacyjnej Polskiej Partii Robotniczej (PPR) w Gdańsku, w piśmie do Wydziału Personalnego PPR stwierdzała między innymi: „przed wyjeżdżającymi towarzyszami należy z całą bezwzględnością postawić sprawę obowiązującej ich dyscypliny partyjnej, gdyż, jak wykazała praktyka, towarzysze po przyjeździe do Gdańska stawiają najrozmaitsze warunki aż do zmiany klimatu włącznie”[12].

 Ludzie ci nie znali lokalnej specyfiki stosunków społecznych, przenosili ze sobą bagaż okupacyjnych doświadczeń całkiem odmienny niż miejscowej, autochtonicznej ludności. Było to wynikiem innej polityki narodowościowej państwa niemieckiego wobec Polaków na ziemiach wcielonych do Rzeszy i w Generalnym Gubernatorstwie. To często było przyczyną konfliktów  boleśnie odczuwalnych przez miejscową  ludność.

Grupy operacyjne, określane często mianem czołówek, miały na terenach wyzwalanych przez armie radzieckie organizować nie tylko administrację państwową, lecz także tworzyć różnorakie instytucje niezbędne dla funkcjonowania państwa i życia gospodarczo-społecznego, powoływały samorządy terytorialne oraz tworzyły nowe, dotychczas nieznane na tych ziemiach elementy władzy – rady narodowe wszystkich szczebli. Początkowo miały one być zmilitaryzowane. Nawet po odrzuceniu tej koncepcji odzywały się jeszcze głosy uzasadniające potrzebę poddania jej członków dyscyplinie wojskowej [13].

W początkach marca 1945 roku w Ministerstwie Administracji Publicznej zadanie utworzenia administracji cywilnej na Wybrzeżu Gdańskim powierzono przedwojennemu działaczowi Polonii Gdańskiej Kazimierzowi Banasiowi-Purwinowi oraz Bohdanowi Podhorskiemu-Piotrowskiemu i inż. Stanisławowi Zrałce, wówczas urzędnikowi do specjalnych zadań w ministerstwie. Utworzona przez nich osiemnastoosobowa grupa w połowie marca 1945 roku udała się do Torunia, a następnie przez Kartuzy 31 marca 1945 roku dotarła do Gdańska[14]. Po nawiązaniu kontaktu z komendantem wojskowym gen. lejtnantem Siemionem Mikulskim, we Wrzeszczu przy ulicy Jaśkowa Dolina 23 utworzono pierwszą placówkę administracyjną. Tymczasowym prezydentem Gdańska został działacz PPR Edward Stokarski[15]. Pierwszym nominowanym przez ministra administracji publicznej prezydentem miasta Gdańska był Franciszek Kotus-Jankowski, który przybył do miasta 4 kwietnia 1945 roku wraz z szesnastoosobową grupą pracowników samorządowych. Wojewodą gdańskim mianowany został 18 kwietnia inż. Mieczysław Okęcki[16].

Wcześniej, w końcu marca 1945 roku utworzono starostwo powiatowe gdańskie, którego pierwszą, tymczasową siedzibą był Sopot. Starostwem gdańskim kierował mgr Marian Klenowicz. W skład utworzonego powiatu gdańskiego weszły trzy powiaty wiejskie byłego Wolnego Miasta Gdańska: Gdańsk Wyżynny, Gdańsk Nizinny i Wielkie Żuławy. Ze względu na rozległy teren powiatu utworzono dwie ekspozytury starostwa – w Pruszczu Gdańskim i Nowym Stawie, które do 1947 roku zlikwidowano[17].

Jeszcze przed wyzwoleniem Gdańska w Bydgoszczy powstała Morska Grupa Operacyjna z kpt. inż. Władysławem Szedrowiczem na czele, która podlegała Ministerstwu Przemysłu i Handlu. Miała ona przejąć, zabezpieczyć i uruchomić zakłady przemysłowe na Wybrzeżu. Jej zadania, podobnie jak i innych grup operacyjnych, stworzonych w tym ministerstwie, zawarte były w instrukcji, w której czytamy: „Ich sprawność (grup operacyjnych) i jednolite działanie, oparte na zasadach wojskowej dyscypliny, zapewni sprawne przejęcie nowych ziem i ich najwydatniejsze wykorzystanie. Grupy operacyjne są ośrodkiem organizacyjnym i obsadzają kluczowe stanowiska w organizacjach gospodarczych i przemyśle, regulując w pierwszym okresie napływ siły roboczej, stosunki gospodarcze i przez swój aparat nawiązują kontakt z właściwymi nadrzędnymi władzami gospodarczymi”[18].

Do 30 marca 1945 roku, kiedy to powstało województwo gdańskie, teren ten częściowo objęty był jurysdykcją Urzędu Wojewódzkiego Pomorskiego i Komitetu Wojewódzkiego PPR w Bydgoszczy. Stąd też początkowo z Bydgoszczy przybywały grupy operacyjne, których zadaniem było stworzenie starostw powiatowych i urzędów gminnych w Kartuzach, Kościerzynie, Starogardzie, Tczewie, Wejherowie, Gdyni i w Gdańsku.W późniejszym okresie inicjatywa tworzenia grup operacyjnych przeszła w ręce  poszczególnych ministerstw i zarządów centralnych stronnictw politycznych, które zaczęły kierować do Gdańska grupy formowane w Warszawie, Łodzi i Bydgoszczy.

W pierwszej połowie kwietnia 1945 roku do Gdańska przyjechała grupa operacyjna Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego oraz organizatorzy Milicji Obywatelskiej na czele z płk. Grzegorzem Korczyńskim, przybyła także do Gdańska grupa naukowców z Ministerstwa Oświaty mająca na celu uruchomienie Politechniki Gdańskiej, dotarła grupa lekarzy mających zorganizować lecznictwo. Do Sopotu przyjechała grupa operacyjna Biura Planowania i Odbudowy pod kierunkiem inż. arch. Stanisława Różańskiego w celu współdziałania z władzami administracji publicznej, samorządowej w zakresie planowania, tworzenia urzędów do spraw technicznych, zabezpieczania poniemieckich przedsiębiorstw budowlanych. Do Gdańska przybyły grupy techników i organizatorów zakładów energetycznych z zadaniem odbudowy i uruchomienia elektrowni w Gdańsku. W celu zorganizowania szkolnictwa na Wybrzeżu w Gdańsku podjęła działalność sześcioosobowa grupa kierowana przez kuratora z Białegostoku mgr Jana Młynarczyka[19].

Oprócz wspomnianych grup administracji ogólnej na teren miasta przybywały także inne grupy operacyjne tworzone przez władze centralne. Z chwilą unormowania się sytuacji w mieście, istnienie wielu grup operacyjnych i ich działalność pokrywała się z pracą organów administracji samorządowej, co utrudniało sprawne funkcjonowanie władz gdańskich.

Problem pokrywania się kompetencji dotyczył również administracji wojskowej działającej przy komendanturze. Wojska radzieckie z chwilą wkroczenia do miasta zajęły szereg obiektów komunalnych i przemysłowych, mających istotne znaczenie dla funkcjonowania miasta. Zajęte mienie poniemieckie traktowały jako zdobycz wojenną i od tej zasady odstępowały bardzo rzadko.

Tworząca się administracja, instytucje gospodarcze, społeczne potrzebowały dużą liczbę fachowców w różnych dziedzinach. Brakowało ich, więc zatrudniano wszystkich chętnych. Byli to przeważnie Polacy przyjezdni z Polski centralnej i ze Wschodu. Wśród nich znalazło się wielu, którzy zatrudnienie traktowali jako możliwość otrzymania mieszkania o wyższym standarcie, czy też dla grabieży majątku pozostawionego przez Niemców. Z problemami tego typu borykała się szczególnie Milicja Obywatelska, ale nie ominęło to też innych instytucji. Szabrownictwo było powszechne.

W tych warunkach szczególnie cenna była pomoc oddziałów Ludowego Wojska Polskiego w zabezpieczeniu majątku, spokoju i ładu . Przebywający na tym terenie I Samodzielny Batalion Morski w kwietniu 1945 roku ochraniał stocznie gdańskie oraz port. Brał także udział w gaszeniu pożarów z uwagi na brak straży pożarnej, którą zaczęto dopiero formować. W początkach maja 1945 roku zarząd miejski Gdańska dysponował w straży pożarnej jedynie 66 ludźmi i dwiema konnymi motopompami.

Ostatecznie, pomimo trudności do końca kwietnia 1945 roku Zarząd Miejski w Gdańsku ukonstytuował się. Miał on 22 wydziały, które dzieliły się na oddziały i referaty.

Władze ówczesnej Polski, szczególną rolę przykładały do tworzenia życia politycznego opartego na partiach i organizacjach bliskich programowo z systemem ideologicznym w ZSRR. Na Wybrzeżu Gdańskim dużą aktywność wykazywały Polska Partia Robotnicza i Polska Partia Socjalistyczna. Obydwa stronnictwa korzystały z preferencji państwowych.

Do czasu powstania województwa gdańskiego tworzeniem komitetów powiatowych PPR zajmował się Komitet Wojewódzki PPR w Bydgoszczy. Po 1 kwietniu 1945 roku prace te kontynuowała grupa operacyjna Komitetu Centralnego PPR pod kierownictwem Janiny Kowalskiej. Składała się ona początkowo z 6 osób. Z czasem wzmocniona została 25 ludźmi przez Komitet Warszawski PPR. Grupy operacyjne mające tworzyć aparat partyjny miały zadania wykraczające poza zakres pracy czysto partyjnej. Zajmowały się organizacją związków zawodowych, brały udział w tworzeniu aparatu państwowego i gospodarczego [20]. W ten sposób zapoczątkowano proces centralizacji władzy w rękach PPR.

Komitet Miejski PPR w Gdańsku powstał 15 kwietnia 1945 roku. Na jego czele stanął oficer polityczny LWP podporucznik Jan Grysiak [21]. W lipcu organizacja PPR licząca w Gdańsku (w mieście i powiecie) 366 członków nie zdołała przejąć inicjatywy. Ośrodki władzy powstawały równolegle w pewnym chaosie organizacyjnym. Było w tym wiele elementów improwizacji. W sprawozdaniu z tego okresu instruktor KC PPR stwierdził, że „w Gdańsku i wielu powiatach życie , cała praca i w ogóle wszystko idzie prawie ponad nami obok nas”[22]. Jednak z biegiem czasu Polska Partia Robotnicza na Wybrzeżu Gdańskim stała się głównym ośrodkiem władzy.

Polska Partia Socjalistyczna (PPS) w Gdańsku rozpoczęła swoją działalność 29 marca 1945 roku, jakkolwiek komitet grodzki powstał 7 kwietnia.W dniu 11 czerwca odbył się wojewódzki zjazd delegatów, który wybrał na przewodniczącego Wojewódzkiego Komitetu PPS Bronisława Ratomskiego. W pierwszych miesiącach działalności PPS w porównaniu z PPR wykazywała większą aktywność. Partia ta miała 50-letnią tradycję i mogła się oprzeć na przedwojennych sympatykach. W samym Gdańsku jednak działalność musiała rozpocząć od nowa. W maju 1945 roku w Gdańsku (w mieście i powiecie) było 351 członków tej partii[23].

Dwie pozostałe partie Stronnictwo Ludowe (SL) i Stronnictwo Demokratyczne (SD) wykazywały mniejszą dynamikę. Stronnictwo Ludowe do przełomu lipca i sierpnia 1945 roku znajdowało się na etapie poczynań organizacyjnych. Podobnie było ze Stronnictwem Demokratycznym, którego władze powstały w Gdańsku dopiero 15 sierpnia 1945 roku, kiedy to Zarząd Główny SD nadał zarządowi w Gdańsku uprawnienia okręgu. Prezesem został inż. Stanisław Stefański.

Uzupełnieniem działalności partyjnej na terenie Gdańska była aktywność związków zawodowych i organizacji młodzieżowych związanych z władzą. Organizacją związków zawodowych kierowała Okręgowa Komisja Związków Zawodowych (OKZZ) powołana 2 kwietnia 1945 roku przez Komisję Centralną. Na czele tej komisji stali Józef Ziółkowski i Antoni Gruszczyński. W początkach maja tego roku powstało 6 związków branżowych liczących 1002 członków [24]. Te niezbyt liczne związki zawodowe potrafiły aktywnie uczestniczyć w odbudowie życia społecznego. Brały udział w przygotowaniach kadr Obywatelskiej Milicji Morskiej, organizowały stołówki pracownicze, które w ówczesnej sytuacji aprowizacyjnej odgrywały szczególnie ważną rolę. W kwietniu 1945 roku OKZZ w Gdańsku utworzył społeczne biuro pośrednictwa pracy.

Spośród organizacji młodzieżowych najaktywniejszy na terenie Gdańska był Związek Walki Młodych (ZWM) tworzony przez grupę operacyjną składającą się z członków ZWM z Katowic, Łodzi i z Bydgoszczy. W kwietniu 1945 roku powstały władze wojewódzkie i powiatowe tej organizacji w Gdańsku. W tym samym miesiącu przybyła też grupa członków Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”, stawiająca za cel zorganizowanie „Wici” na Wybrzeżu Gdańskim.

W tym stanie rzeczy, opierając się na wytycznych władz centralnych, przystąpiono do organizacji rady narodowej na terenie Gdańska. Głównymi platformami współdziałania PPR i stronnictw politycznych były Międzypartyjne Komisje Porozumiewawcze istniejące na szczeblu wojewódzkim i miejskim. W konsekwencji tego Miejska Komisja Porozumiewawcza Stronnictw Demokratycznych uchwałą z dnia 8 czerwca 1945 roku[25] postanowiła powołać Miejską Radę Narodową w Gdańsku i ustaliła następujący podział mandatów: PPR – 12, PPS – 12, SD – 8, SL – 2, związki i organizacje – 11. W rezerwie pozostawiono 11 mandatów. Rozdział mandatów został zmieniony 3 lipca tegoż roku na korzyść Stronnictwa Ludowego, które uzyskało 6 mandatów. Stronnictwo Demokratyczne stan posiadania zmniejszyło do 6 mandatów[26]. Podział ten w zasadzie bez większych zmian obowiązywał do końca 1948 roku. Powołanie rady narodowej zakończyło proces kształtowania władz na terenie Gdańska.