Zabytki i historia Pomorza

Dom Pod Murzynkiem przy ulicy Szafarnia 3 to urokliwy barokowy dworek w stylu podmiejskich rezydencji gdańskich patrycjuszy. Prosta bryła budynku przykryta została czterospadowym mansardowym dachem. Budowla ma bogaty wystrój kamieniarski. Portal, w którym zdwojone pilastry wspierają typowo barokowy przerywany fronton, zdobią po bokach dwa putta i centralnie nad wejściem głowa Murzynka, uzasadniająca nazwę domu. Dwie kondygnacje wyżej wznosi się facjata ujęta wolutami, na których przysiadły półnagie figurki. Na szczycie owalne okienko jest rzeźbiarsko obramowane, a nad nim umieszczono centralnie kamienne popiersie, po bokach zaś dwa kamienne wazony. Starannie i bogato wykończone są także lukarny a nawet kominy. Niegdyś przed domem stało metalowe ogrodzenie z kamiennymi słupami, na których wyobrażono narzędzia pracy rzeźbiarza – młotek, dłuto, cyrkiel - będące swoistym szyldem profesji właściciela[1].

Dom bowiem zbudował kamieniarz i rzeźbiarz Krzysztof Strzycki. Pochodził on z Dzierzgonia i został przyjęty jako uczeń do zakładu kamieniarskiego Ephreima Stahenau a następnie do warsztatu rzeźbiarza Jana Erlauchena. Po wyzwoleniu w 1715 roku doskonalił swoje umiejętności w różnych krajach europejskich. Wrócił do Gdańska w 1721 roku. Przełomowy dla niego był rok 1724, kiedy to bogato się ożenił, uzyskał tytuł mistrza cechowego i obywatelstwo gdańskie. Swój warsztat postawił na początkowo dzierżawionej od miasta działce przy kanale Na Stępce. Po jej wykupie wybudował na niej w 1728 roku dom na planie prostokąta o wymiarach 7,05 m x 14,40 m. Sam wykonał bogatą dekorację rzeźbiarską fasady budynku i wnętrz. Własnością Krzysztofa Strzyckiego był także ogród przydomowy i spichlerz zamieniony na szlifiernię. Krzysztof Strzycki zmarł w 1753 roku i pochowany został w Gdańsku w kościele Wniebowzięcia NMP pod płytą nagrobną przez siebie wcześniej wykonaną dla zmarłej żony. Ozdobiona była ona postacią dziecka trzymającego w jednej ręce kwiat a w drugiej symbole śmierci: czaszkę i piszczele. Ostatnim dziełem Strzyckiego jest zachowany do dzisiaj barokowy portal z 1752 roku budynku szpitala przy ulicy Elżbietańskiej.

Po śmierci swego twórcy dom miał różnych właścicieli, pełniąc między innymi funkcję mieszkania dla gdańskich oficerów. W 1945 roku budynek został prawie doszczętnie zniszczony. Zachowały się jedynie fragmenty muru i portal główny. Obiekt zrekonstruowano w latach 1965 -1973 w oparciu o dokumentację fotograficzną. Niestety nie przywrócono ogrodzenia, tak wyraziście świadczącego o pierwszym właścicielu. W 1967 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków, mimo że nie ma w większej swej części oryginalnej materii, tego co się nazywa substancją zabytkową. Zabytkowa jest jednak forma odtworzona w miarę dokładnie na podstawie zachowanych przekazów.