Zabytki i historia Pomorza

Strona Zdzisława Skrago

Kaplica św. Krzyża, zwana także kaplicą Opacką, znajduje się w południowej części ambitu i jest najstarszą kaplicą kościoła Trójcy Świętej w Oliwie. Pochodzi z XV wieku i pierwotnie zbudowana była w stylu gotyckim. Obecny rokokowy wystrój pochodzi z 1745 roku i jest dziełem Ignacego Müllera z Sopotu. Kaplica usytuowana jest dwa metry powyżej posadzki kościoła. Prowadzą do niej lustrzane schody. Wejście zamyka osiemnastowieczna krata wykonana w warsztatach gdańskich. Portal dekorowany jest liśćmi palm oraz symbolami wiary, nadziei i miłości wyobrażonymi przez krzyż, kotwicę i serce. Wewnętrzne ściany pomieszczenia podzielone są konsolami z wazami w kształcie kadzielnic na pola wypełnione malowidłami przedstawiającymi narzędzia męki Pańskiej. Po bokach płaskorzeźby przedstawiają św. Jacka i św. Józefa z Dzieciątkiem. Na wprost wejścia ołtarz w kształcie sarkofagu zwieńcza grupa Ukrzyżowania ujęta w dwie ozdobne kolumny z kapitelami korynckimi. U stóp krzyża na tle okien widnieją figury Matki Bożej ocierającej łzy i św. Jana załamującego ręce, pośrodku krzyż obejmuje Magdalena. Teatralne gesty postaci wyrażają ból i smutek. Przed mensą ołtarza znajduje się „Grób Chrystusa” wykonany w 1891 roku. Kaplica przykryta jest kopułą. Strop dekorowany jest kasetonami i stiukowymi chmurami z Okiem Opatrzności otoczonym złotymi promieniami i aniołami. Całe wnętrze jest w pełni oświetlone. Światło dzienne padające z latarni nad kopułą i okien odbijane jest przez przyścienne lustra.

     

Pod kaplicą znajduje się krypta grobowa przesklepiona na początku XIX wieku. Przeniesiono do niej w 1909 roku z kaplicy Mariackiej prochy opata oliwskiego Adama Trebnica (1617-1630). Następnie od 1971 roku zaczęto w niej umieszczać zmarłych biskupów gdańskich. W krypcie spoczywają biskupi Eduard hrabia ORourke (zm. 1943 r., prochy sprowadzono z Rzymu w 1972 roku), Edmund Nowicki (zm. 1971 r.), Kazimierz Kluz (zm. 1982 r.), Lech Kaczmarek (zm. 1984 r.), Zygmunt Pawłowicz (zm. 2010 r.) i abp Tadeusz Gocłowski (zm. 2016 r.). Biskup gdański Carl Maria Splett pochowany jest w Düsseldorfie. Na ścianach przed wejściem do kaplicy umieszczono epitafia inskrypcyjne im poświęcone. Epitafium Eduarda hrabiego ORourke, biskupa ryskiego, pierwszego biskupa gdańskiego (1926-1938) znajduje się w południowej nawie kościoła.