Zabytki i historia Pomorza

Ołtarz obecny kształt uzyskał w 1649 roku. Wykonany został z polecenia opata Aleksandra Kęsowskiego. Jego też herb – Róża Poraj i data powstania ołtarza widnieją na belkowaniu. Poświęcony jest męczennikom Kościoła. Do nich odnosi się też cytat z Apokalipsy św. Jana umieszczony na dwóch marmurowych tablicach w predelli -„To ci, którzy przychodzą z wielkiego ucisku i opłukali swe szaty, i w krwi Baranka je wybielili” (Ap 7,14).

Dwa obrazy, w nastawie i w zwieńczeniu ołtarza, wyróżniają się bogatą kolorystyką, grą świateł i żywym przedstawieniem ruchu. Należą one do najcenniejszych dzieł sztuki w archikatedrze. Obraz główny jest sygnowany, namalował go na miedzianej blasze gdański malarz Ambrosius Sprengel, ukazuje ukamienowanie św. Szczepana. W zwieńczeniu obraz mniejszy, owalny, być może też tego samego autorstwa, przedstawia scenę rzezi niewiniątek w Betlejem.

Płaskorzeźby w predelli przedstawiają św. Tomasza z Canterbury i św. Wawrzyńca, archidiakona papieża Sykstusa II. Zginął on śmiercią męczeńską w 258 roku. W nastawie ołtarza po lewej stronie, przedstawiony jako bezgłowy kefalofor, widnieje św. Dionizy – pierwszy biskup Paryża, zamordowany pod koniec III wieku, po prawej św. Wincenty z Saragossy – zginął śmiercią męczeńską w 304 roku. Ołtarz zdobią putta, palmy, korony i ucha z ornamentem małżowinowo-chrząstkowym.